İslami bankacılık ve finans, diğer pek çok şeyin yanı sıra kredilere faiz uygulanmasını veya ödenmesini yasaklayan ve etik ve adil finansal işlemleri vurgulayan Şeriat veya İslam hukuku ilkelerine dayalı bir sistemdir.
İslami bankacılığın en dikkat çekici özelliklerinden biri, konvansiyonel bankacılığın temeli olan kredilere faiz uygulanmasını veya ödenmesini yasaklamasıdır.
Bunun yerine İslami finans, borç veren ile borç alan arasındaki kar ve zarar paylaşımı anlaşmalarına dayanmaktadır. Borç veren, yatırım riskini borç alanla paylaşır ve her iki taraf da kar veya zararı paylaşır.
Şeriat kanunu, hisse senetleri, bonolar gibi maddi olmayan mallara ve kripto para birimleri gibi dijital varlıklara yatırım yapılmasına izin verir. Şeriatla uyumlu varlıkların, gerçek kullanımları olduğu sürece fiziksel mallarla desteklenmesi gerekmez. Ek olarak, Şeriat yalnızca topluma zarar vermeyen iş ve projelere yatırım yapılmasına izin verir (dolayısıyla kumar, alkol veya tütün yasaktır).
Şeffaflık, İslami finans için esastır ve tüm finansal işlemler ilgili tüm taraflara açıklanmalıdır. İslami finans ayrıca, tüm finansal işlemlerin Şeriat ilkelerine uygun olmasını sağlayan İslam alimlerinden oluşan Şeriat kurulları tarafından denetlenir.
İslami finans, mudaraba, muşaraka, murabaha, icara ve sukuk gibi çeşitli ürün ve hizmetler sunmaktadır.
Şeriat uyumlu bir kripto para birimini ne yapar?
Uyumlu bir kripto para birimi geliştirmek için, İslam alimleri, finans uzmanları ve geliştiriciler de dahil olmak üzere İslami finans ve teknoloji uzmanlarından oluşan bir ekip, kripto para biriminin tasarımını ve özelliklerini belirlemek için bir araya gelir.
Bu ekip, madeni paranın faize dayalı borç verme yerine kar-zarar paylaşım sistemine dayalı olmasını sağlayacaktır. Bu, yatırımcıların yatırımlarından sabit bir getiri oranı elde etmek yerine ticari girişimin kar ve zararlarını paylaştığı anlamına gelir.
Son: Abartıyı çözmek: ABD merkezli kripto firmaları gerçekten ‘boğuldu’ mu?
Kripto para ihraç edilmeye hazır olduğunda, Müslüman yatırımcıların kullanmaya başlayabilmesi için bir Şeriat denetleme kurulunun madeni parayı incelemesi ve onaylaması gerekiyor. Bu sertifikasyon süreci, kripto para biriminin özelliklerinin ve tasarımının ayrıntılı bir incelemesini içerir.
Şeriat uyumlu bir dijital varlığa bir örnek, Haqq Network blok zinciri üzerine inşa edilmiş İslami Madeni Paradır (ISLM). Haziran 2022’de Islamic Coin, şeriat uyumluluğu nedeniyle bir Fetva (İslami otoritenin kararı) aldı.
Birçok kripto para birimi gibi, deflasyonist bir model izliyor ve yeni madeni paraların bir hevesle yaratılmasını engelliyor. Ayrıca, ağda yeni bir ISLM basıldığında, %10’luk geliri İslami hayır kurumlarına veya çevrimiçi projelere yatıran merkezi olmayan özerk bir kuruluş olan Evergreen DAO’ya gönderilir. Fonların hayır kurumlarına katkısı, İslam’ın temel direklerinden biri olan zekatı takip eder.
İslami kripto para birimleri doğru tasarıma ihtiyaç duyar
Şeriata uygun kripto para birimleri, dijital para birimlerinde nispeten yeni ve gelişen bir gelişmedir.
İslami finans ilkelerine uyacak şekilde tasarlanmış olsalar da tartışmasız değiller ve İslam alimleri arasında kripto para birimlerinin Şeriat ile gerçekten uyumlu olup olmadığı konusunda devam eden bir tartışma var. Haqq Network’ün kurucu ortaklarından Andrey Kuznetsov Cointelegraph’a şunları söyledi:
“Şeriat yasasını destekleyen bir Bitcoin ortamı geliştirmek de zor. Bu, madeni paranın geniş çapta tanınmasını ve İslami ideallere göre kullanılabilmesini sağlamak için finans kurumları, devletler ve diğer taraflarla ittifaklar kurmayı içerir.”
İslami finans alimlerinin bakış açısına göre bir endişe, kriptonun spekülatif bir yatırım olarak – “belirsizlik, tehlike veya risk” veya “mevcut olmayanın satışı” anlamına gelen “gharar” içerdiği için buna izin verilmemesidir.
Islamic Coin’in kurucu ortaklarından Mohammed AlKaff AlHashmi, Cointelegraph’a şunları söyledi: “Şeriat, bir getiri sağlama çabasından ziyade şansa veya spekülasyona dayanan işlemleri yasaklar ve geçersiz sayar.”
Ancak, “Şeriat yasaları her çağda teknolojik değişiklikleri kabul edecek kadar akıllı ve esnek olduğundan, bu ilke bir iş veya ticari işlemlerde ticari spekülasyonu yasaklamaz.”
AlHashmi’ye göre, bir kripto para birimi, “tamamen ticaret veya spekülasyon” yerine “doğru niyetlerle, örneğin gerçek faydayla geliştirildiğinde” İslam hukukuna uygun olabilir.
Bu nedenle, Kuznetsov’a göre bir madeni paranın helal veya izin verilebilir olarak kabul edilip edilemeyeceği bir tasarım meselesidir. “Bir kripto para biriminin kullanımı ve mimarisi, şeriat yasalarına uygun olup olmadığı konusunda belirleyici faktörlerdir” dedi.
Ödeme veya değer depolama da dahil olmak üzere, şeriat uyumlu olarak daha kolay kabul edilebilecek kripto para birimi kullanım durumlarına işaret etti.
Örneğin, sabit paralar, İslami finansın bir ilkesi olan varlığa dayalı bir finansman biçimi olarak görülebilir. USD Coin (USDC) ve İp (USDT) gerçek dünya varlık rezervleriyle desteklenir. Altın rezervleriyle desteklenen OneGram gibi bazı kripto para birimleri özellikle İslami finans için yaratılmıştır.
Kuznetsov, “Şeriat uyumlu madeni paralar yaratmanın ve benimsemenin zorlukları olsa da, uygun talimat, mevzuat ve teknik ustalık karışımıyla bu zorlukların üstesinden gelebiliriz.”
Kriptoya erişimi genişletmek
Şeriata uygun kripto para birimlerinin faydaları söz konusu olduğunda, dini yatırımcıların kripto para birimi hakkında sahip olabileceği endişeleri azaltacağından, İslam’ın baskın din olduğu ülkelerden ek kullanıcıları çekme potansiyeli vardır.
AlHashmi, “Müslümanların finansal hizmetlere erişimini artırmak, şeriat yasalarına uygun kripto para birimlerinin olası faydalarından biridir. Buna ek olarak, şeriata uygun kripto para birimleri, geleneksel bankacılığa erişimi reddedilen Müslümanlara dini görüşlerine uygun finansal işlemler yapmaları için bir mekanizma sağlayabilir.” Sözlerine şöyle devam etti:
Son: Senegal’de Bitcoin: Bu Afrika ülkesi neden BTC kullanıyor?
“İslami bankacılığa daha fazla sermaye yatırımı da olumlu bir sonuç olabilir. Kripto para birimleri şeriata uygun hale getirilebildiği ölçüde, dini ilkelerine saygı duyan yatırımlar arayan Müslümanları cezbedebilir. Bu nedenle, İslami finans sektöründe daha fazla ilerleme ve genişleme olabilir, bu da bir bütün olarak ekonomi için iyidir.”
Finans dünyası gelişmeye ve yeni teknolojiler ortaya çıkmaya devam ettikçe, Müslüman yatırımcıların bu yeni gelişmelerin İslami finans ilkeleriyle uyumluluğunu dikkatle değerlendirmesi ve bu sistemin etik ve sosyal hedefleriyle uyumlu olmasını sağlaması önemli olacaktır.